Một Honda "liều lĩnh" và một Nissan "nhàm chán" khi sáp nhập thì sẽ như thế nào?

Honda, ban đầu là một nhà sản xuất xe gắn máy hai bánh, dưới sự dẫn dắt của ngài Soichiro Honda, đã có những bước đi kinh doanh vô cùng liều lĩnh. Còn trong khi đó, Nissan được mô tả là có định hướng kinh doanh “nhàm chán” hơn, tập trung vào tăng trưởng kinh doanh ở thị trường nước ngoài, cũng như thông qua những liên minh hợp tác trong ngành.

Honda được sáng lập bởi ngài Soichiro (1906 – 1991), một kỹ sư tự tay mở xưởng sửa chữa ô tô khi ông mới 21 tuổi. Năm 1948, ba năm sau khi thế chiến thứ II kết thúc, Soichiro mở công ty lấy tên của chính ông để sản xuất xe gắn máy. Việc kinh doanh được hình thành sau khi ông nghĩ ra ý tưởng lắp một động cơ nhỏ vào xe đạp để giúp vợ của ông chở những bao gạo về một cách dễ dàng hơn.

Chính thời điểm lịch sử này đã định hình tham vọng của Honda. Nhờ đó, Honda không chỉ sản xuất xe máy và ô tô, mà còn có cả chuyên cơ, động cơ cỡ nhỏ cho các phương tiện đường thủy, hay thậm chí có cả máy cắt cỏ. Ở thập niên 1990, Honda cho ra mắt P-series, những chú robot đi bằng hai chân đầu tiên trên thế giới, tiền thân của Asimo ra mắt năm 2000.

Rồi ở bộ môn thể thao tốc độ, Honda luôn là một cái tên không thể bỏ qua. Năm 1963, Honda ra mắt những chiếc xe hơi đầu tiên phục vụ thị trường nội địa Nhật Bản. Nhưng đến năm 1964, họ đã tạo ra được khối động cơ V12 dung tích 1.5L, trang bị trong chiếc xe công thức 1 mang tên RA271. Đúng một năm sau, tay đua Richie Ginther cầm lái chiếc RA272, giành chiến thắng chặng đua Mexico trong mùa giải công thức 1 năm 1965.

Nếu như Honda là cái tên gắn liền với sự liều lĩnh và tham vọng khám phá của ngài Soichiro, thì lịch sử của Nissan lại gắn liền với quá trình công nghiệp hóa của chính phủ Nhật Bản những năm đầu thế kỷ XX.

Yoshisuke Aikawa (1880 – 1967), người thân của một chính trị gia có tiếng khi ấy, mở một công ty đúc kim loại, và biến nó trở thành một trong những tập đoàn hàng đầu Nhật Bản trước thế chiến thứ II. Nhưng sau đó, công ty này bị những quốc gia Đồng Minh chia nhỏ. Trước đó, năm 1933, Nissan được thành lập để sản xuất những chiếc ô tô chất lượng cao nhưng giá rẻ để phục vụ thị trường trong nước, cạnh tranh với xe hơi ngoại nhập.

Ngay từ ban đầu, Nissan đã có chiến lược cạnh tranh và mở rộng rất mạnh ở thị trường nước ngoài. Những chiếc xe với thương hiệu Datsun được xuất khẩu sang những quốc gia châu Á, Trung và Nam Mỹ ngay từ thập niên 1930. Đến thập niên 1960, Datsun mở văn phòng tại Mỹ, và nhà máy lắp ráp ô tô ở Mexico.

Đến cuối thập niên 1990, Nissan hứng chịu cuộc khủng hoảng ảnh hưởng mạnh tới quá trình kinh doanh. Hệ quả là năm 1999, họ phải thành lập liên minh với tập đoàn Renault của Pháp. Lúc ấy, bộ máy quản trị của Nissan bị tái cơ cấu dưới sự điều hành của CEO khi ấy là Carlos Ghosn, người được Renault cử sang để giúp đỡ Nissan.

Sau khi ông Ghosn bị bắt giữ vì những cáo buộc lừa đảo tài chính vào năm 2018, bộ máy quản trị của Nissan rung chuyển, rồi lại một lần nữa ảnh hưởng tới kết quả kinh doanh của tập đoàn.

Thế mạnh và điểm yếu của Honda và Nissan là gì?

Chính Nissan là tập đoàn đã có định hướng điện hóa những chiếc ô tô họ bán ra thị trường sớm hơn rất nhiều so với những tập đoàn khác trên toàn thế giới, với chiếc Leaf ra mắt từ tận năm 2010. Thế nhưng chiến lược này phần nào đã có tác dụng ngược ở thị trường chiến lược là Mỹ, khi nhu cầu ô tô điện suy giảm, còn nhu cầu xe hybrid thì đang tăng. Nissan chẳng có chiếc hybrid nào bán ra tại thị trường Mỹ cả.

Điểm yếu này có thể được khỏa lấp nhờ Honda. Họ là những chuyên gia về xe hybrid, và cũng chính là hãng xe đầu tiên bán xe hybrid tại thị trường Mỹ. Trong 6 tháng từ 3 đến 9/2024, Honda thông báo số xe mà họ bán ra thị trường Mỹ tăng so với cùng kỳ 2023, nhờ vào nhu cầu cả xe động cơ đốt trong lẫn xe hybrid.

Sanshiro Fukao, nhà nghiên cứu tại viện Itochu Research Institute cho rằng: “Một sáng kiến sau khi sáp nhập, là Honda sẽ cung cấp cho Nissan những mẫu hybrid để kinh doanh trên thị trường Mỹ. Những nhà phân phối xe Nissan sẽ có những sản phẩm hấp dẫn trong mắt khách hàng, còn Honda thì kiếm được nhiều tiền hơn từ việc bán xe.”

Trước khi quá trình đàm phán sáp nhập bắt đầu, Honda và Nissan cũng đã tìm cách hợp tác phát triển xe điện và phần mềm phục vụ xe hơi. Tháng 8, họ ký thỏa thuận hợp tác nghiên cứu nền tảng phần mềm để cả hai sử dụng chung. Mitsubishi Motors sau đó cũng tham gia sáng kiến này.

Cùng lúc, Honda và Nissan cũng đang cân nhắc chia sẻ với nhau những nhà cung cấp pin xe điện, rồi thậm chí là chia sẻ cả thông số kỹ thuật mô tơ và bộ inverter, những phụ tùng quan trọng trong xe điện. Các kỹ sư của hai tập đoàn cũng đang thực hiện nghiên cứu chung ở những mảng công nghệ cốt lõi như bán dẫn và nền tảng dữ liệu.

Tình hình tài chính của hai tập đoàn thế nào?

Như đã đề cập, nếu như tình hình kinh doanh của Honda hiện giờ đang rất ổn, thì Nissan đang phải đối mặt với “cuộc khủng hoảng thứ 3”, nói theo cách của Nikkei Asia.

Từ tháng 4 đến tháng 9/2024, lợi nhuận kinh doanh của Honda đạt mức 4.7 tỷ USD, tăng 6.6% so với cùng kỳ 2023. Tỷ suất lợi nhuận của Honda tương đối cao so với một tập đoàn trong ngành xe hơn, 18%, xét riêng tới mảng kinh doanh xe gắn máy và xe ô tô động cơ hybrid tại Mỹ, nhưng tình hình kinh doanh của Honda tại thị trường Trung Quốc lại đang chưa đạt được kỳ vọng của họ.

Còn trong quý III vừa rồi, từ tháng 7 đến tháng 9/2024, Nissan báo khoản lỗ 59 triệu USD, vì lợi nhuận kinh doanh giảm tại những thị trường lớn như Mỹ và Trung Quốc. Chủ tịch kiêm CEO Makoto Uchida khi ấy tuyên bố sẽ cắt giảm 9 nghìn việc làm, giảm 20% doanh số xe xuất xưởng. Ông Uchida cũng cho biết, đội ngũ quản trị tập đoàn đang điều chỉnh lại mục tiêu của kế hoạch kinh doanh 3 năm tới.

Thông tin về thương vụ sáp nhập giữa Honda và Nissan đã tạo ra những phản ứng tương xứng và trái chiều từ phía các nhà đầu tư. Thứ 4 tuần trước, ngay sau khi Nikkei công bố thông tin về khả năng hai tập đoàn sẽ đàm phán sáp nhập, giá cổ phiếu Nissan tăng kỷ lục, giá trị tăng 23.7%, còn giá cổ phiếu Honda thì giảm 3% vòa hôm thứ 4 tuần trước. Một nhà phân tích thị trường nói rằng, Nissan hoàn toàn có thể trở thành gánh nặng cho Honda nếu xét về khía cạnh kinh doanh.

Nissan và Honda đang hợp tác về những mảng gì?

Hiện tại, Nissan, Renault và Mitsubishi đang nằm trong cùng một liên minh. Thỏa thuận ban đầu giữa Renault và Nissan không công bằng. Tập đoàn Pháp nắm giữ 37% cổ phần của Nissan, sau đó tăng lên 43% để giải cứu Nissan. Tới năm 2002, Nissan mua 15% cổ phần của Renault. Năm 2023, hai tập đoàn này đồng ý tái cơ cấu lại cổ phần để tạo ra một liên minh hợp tác công bằng, mỗi tập đoàn nắm giữ 15% cổ phần của bên còn lại.

Liên minh Nissan – Renault cũng đã thiết lập thỏa thuận hợp tác chiến lược với Daimler của Đức năm 2010, một ví dụ khác của việc Nissan liên tục thành lập những liên minh với những nhà sản xuất xe hơi khác. Thỏa thuận hợp tác này nhắm tới những nỗ lực lắp ráp và phát triển chung những khối động cơ. Nhưng tới năm 2021, liên minh này tan rã.

Năm 2016, Nissan mua lại 34% cổ phần Mitsubishi, thương hiệu liên tục gặp khó khăn trong kinh doanh sau scandal gian lận kết quả đo khí thải của xe. Mục tiêu của Nissan khi ấy là chia sẻ platform xe hơi, phát triển những công nghệ mới và mở rộng quy mô nhà máy lắp ráp. Đến tháng 11 vừa rồi, Nissan đã phải bán 10% cổ phần của Mitsubishi để có nguồn tiền mặt tiếp tục vận hành tập đoàn.

Còn trong khi đó, táo bạo và liều lĩnh, Honda đến giờ vẫn giống một kẻ cô độc trong ngành xe hơi, tự phát triển và mở rộng quy mô kinh doanh. Tuy nhiên trong thời gian qua, Honda đã liên tục có những động thái khác biệt so với định hướng tự làm mọi thứ một mình, đặc biệt là ở khía cạnh phát triển công nghệ và mở rộng dịch vụ.

Chủ tịch kiêm CEO Honda, Toshihiro Mibe hồi tháng 8, khi công bố thỏa thuận hợp tác phát triển công nghệ với Nissan cho biết: “Trong ngành điện hóa và xe thông minh, những thay đổi đang diễn ra ở tốc độ mà chúng tôi khó có thể bắt kịp, bao gồm cả sự hiện diện của những cái tên mới. Nếu chúng tôi cứ tiếp tục tự làm mọi thứ, thì không thể nào đuổi kịp họ.”

Năm 2013, Honda ký thỏa thuận hợp tác phát triển công nghệ nhiên liệu hydrogen với General Motors của Mỹ. Hai tập đoàn này ban đầu có kế hoạch mở rộng quan hệ hợp tác sang việc phát triển những dịch vụ xe tự hành, nhưng dự án đó bị hủy bỏ.

Đầu năm 2024, Honda ký bản ghi nhớ với IBM để hợp tác phát triển dài hạn, tạo ra những công nghệ điện toán thế hệ mới.

Năm 2022, Honda và Sony hợp tác, tạo ra bản mẫu chiếc xe Afeela, dự kiến được liên doanh giữa hai tập đoàn là Sony Honda Mobility bán ra thị trường vào năm 2025 tới.

Những liên minh xe hơi nổi bật trên toàn thế giới

Trong số 8 tập đoàn sản xuất xe hơi dân dụng ở Nhật Bản, chỉ có Honda, Nissan và Mitsubishi là không có liên hệ gì với Toyota.

Toyota và Suzuki nắm một ít cổ phần của nhau. Còn Daihatsu Motor thì là công ty con của Toyota. Suzuki và Daihatsu đều có kinh nghiệm sản xuất xe hơi cỡ nhỏ, củng cố cho dàn xe mà Toyota bán ra thị trường. Cùng lúc, Toyota cũng đổ vốn cho Subaru và Mazda Motors, hai tập đoàn sở hữu những công nghệ động cơ của riêng họ.

Cuộc đua hướng tới công nghệ điện hóa xe hơi và phần mềm phục vụ xe hơi đang thúc đẩy ngành công nghiệp ô tô thành lập liên minh trên quy mô toàn cầu. General Motors và Hyundai Motor đã tuyên bố vào tháng 9 rằng họ sẽ cân nhắc hợp tác trong các lĩnh vực kể trên.

Trong khi đó, Volkswagen của Đức đã thành lập một liên doanh với công ty khởi nghiệp Rivian Automotive của Hoa Kỳ.

“Đặc điểm của các liên minh trong ngành xe hơi đã thay đổi trong năm vừa qua. Các nhà sản xuất ô tô đang tìm kiếm các đối tác có năng lực khác nhau có thể bổ sung cho các điểm yếu về khu vực hoặc công nghệ, chứ không phải những đối tác có điểm tương đồng”, một chuyên gia về công nghệ và kinh doanh ô tô có trụ sở tại Tokyo, người yêu cầu không nêu tên để tránh bình luận công khai về khách hàng của công ty tư vấn của mình, cho biết.

Khả năng tích hợp của Honda và Nissan phản ánh xu hướng từ vài năm trước, khi các động thái tái tổ chức lại toàn ngành ở Châu Âu và Hoa Kỳ đã dẫn đến sự ra đời của tập đoàn khổng lồ Stellantis, chuyên gia này cho biết. “Hai công ty cần cho thấy mối quan hệ đối tác của họ là một chiến lược phù hợp để giải quyết các vấn đề trong tương lai”.

Theo Nikkei